Wystawa: “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego”

Muzeum Narodowe w Lublinie wystawą “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego” kontynuuje serię wystaw wielkich nazwisk polskiej sztuki XX wieku. Po ubiegłorocznej wystawie “Tamara Łempicka – kobieta w podróży”, która zachwycała odwiedzających nie tylko niezwykłymi obrazami w duchu art-deco, ale i zabytkowym niebieskim bugatti wystawionym na dziedzińcu Zamku Lubelskiego, Muzeum prezentuje twórczość Andrzeja Wróblewskiego – uznawanego za jednego z najwybitniejszych artystów swojego pokolenia, którego obraz “Dwie mężatki” jest drugim najdrożej sprzedanym na polskim rynku aukcyjnym obrazem. Prym w tym zestawieniu od grudnia 2022 roku wiedzie Jacek Malczewski i jego “Rzeczywistość” sprzedana za 20,4 milionów złotych w porównaniu do 13,4 milionów złotych za pracę Andrzeja Wróblewskiego. 

Koncepcja wystawy prezentowanej aktualnie na Zamku Lubelskim odbiega jednak od klasycznych założeń wystawy monograficznej jednego artysty. Oczywiście znajdziemy na niej niezwykle szeroki przegląd krótkiej, lecz bogatej, twórczości Andrzeja Wróblewskiego wyrażony w blisko stu jego obrazach i szkicach. Obejmują one okres od jego zainteresowania abstrakcją geometryczną, przez czas rozliczenia z tragediami wojennymi w figuratywnych cyklach “Rozstrzelanie” oraz “Szoferzy” aż po okres fascynacji, a potem – rozczarowania, doktryną socrealistyczną. To, co czyni wystawę “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego” wyjątkową, to właśnie tytułowe “po”, czyli możliwość zetknięcia się odwiedzających wystawę z pracami artystów młodszych pokoleń zafascynowanych ideą malarstwa Andrzeja Wróblewskiego, z której czerpali tematykę przewodnią (m.in. motyw rozstrzelań oraz zagłady), rozwiązania artystyczne (m.in. portrety organiczne oraz portrety ludzi “bez twarzy”) oraz kolorystykę (m.in. niebieskie postacie oraz czerwień tła portretów). Prezentowane na wystawie malarstwo, asamblaże, fotografie, zapisy performance’ów czy nagrania filmowe są niezaprzeczalnym dowodem tego, jak twórczość Andrzeja Wróblewskiego wpływała i nadal wpływa na współczesnych twórców. 

Wyjątkowym motywem w twórczości Andrzeja Wróblewskiego interesującym nas szczególnie ze względu na tematykę naszego bloga, są artystyczne przedstawienia wysokogórskich krajobrazów Tatr. Artysta zaczął często odwiedzać Tatry po przeprowadzce do Krakowa na początku 1945 roku, gdzie najpierw studiował na Wydziale Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuki Pięknych oraz historię sztuki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagielońskiego, a potem objął stanowisko adiunkta na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wycieczki wysokogórskie w Tatrach były dla Andrzeja Wróblewskiego nie tylko sposobem na odpoczynek czy poszukiwaniem inspiracji. Traktował je również jako formę zdystansowania się od trudnych deklaracji artystycznych oraz ideologicznych, których wymagało od niego środowisko artystyczne “na nizinach”. Dlatego też jego prace tatrzańskie stanowią autonomiczny wycinek jego twórczości – niezależny od dominującej akurat w jego twórczości idei artystycznej. Prezentowane na wystawie w sali “Inne krajobrazy” monochromatyczne krajobrazy surowych grani tatrzańskich tworzące datowane na lata 1952-1953 teki “Tatry I” oraz “Tatry II” powstały w czasie, gdy w twórczości Andrzeja Wróblewskiego dominowała tematyka socrealistyczna. Natomiast wiszący tuż obok nich rytmiczny w kompozycji gwasz “Góry”, nawiązujący do nurtu abstrakcji geometrycznej z wczesnych okresów twórczości artystycznej Andrzeja Wróblewskiego, powstał tuż przed jego śmiercią w 1957 roku, gdy w jego twórczości przeważały postacie “ukrzesłowione” bądź też okaleczone i zdeformowane postaci ludzkie. 

Tatry w pracach Andrzeja Wróblewskiego są majestatyczne i mroczne. Pełno w nich pionowych ścian, stromych uskoków i ostrych grani ginących w obłokach chmur. Nie rozpoznamy na nich – choć bardzo byśmy chcieli – szczytu Świnicy, masywu Czerwonych Wierchów czy grani Orlej Perci, choć z zapisków Andrzeja Wróblewskiego w jego “Kalendarzykach” wiemy, jakie tatrzańskie szlaki pokonywał. Artysta nie miał bowiem na celu oddania z fotograficzną dokładnością tatrzańskich krajobrazów, a raczej wykorzystanie motywu groźnych górskich przestrzeni do wyrażenia jego wewnętrznych emocji, dylematów i lęków.

Ze swojej ostatniej wyprawy w Tatry Andrzej Wróblewski już nie powrócił. Jego ciało zostało odnalezione 23 marca 1957 roku przy prowadzącej do Morskiego Oka drodze Oswalda Balzera między Toporową Cyrhlą a Zazadnią. To właśnie do tragicznej śmierci Andrzeja Wróblewskiego nawiązał współczesny artysta – Tomasz Partyka – w prezentowanym na lubelskiej wystawie asamblażu “Ostatni rysunek” z 2012 roku. Na składającej się z siedzisk i oparć szkolnych krzeseł z pracowni Andrzeja Wróblewskiego artysta wyrysował schemat drogi Oswalda Balzera wyróżniając odcinek, na którym znaleziono ciało Andrzeja Wróblewskiego. Na jednej z drewnianych sklejek umieścił dodatkowo krótki tekst podsumowujący podobieństwa w życiorysach jego oraz Andrzeja Wróblewskiego. 

Gorąco polecamy Wam wizytę na wystawie “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego” – szczególnie w czasie organizowanych przez Muzeum oprowadzań kuratorskich bądź z przewodnikiem. Chronologiczna względem etapów twórczości Andrzeja Wróblewskiego aranżacja wystawy pozwala odwiedzającym osobiście doświadczyć ewolucji drogi twórczej Andrzeja Wróblewskiego, a przeplatające główny nurt wystawy prace artystów inspirujących się jego twórczości uświadamiają jak aktualne – mimo prawie 70 lat od śmierci artysty – są poruszane są przez niego tematy – szczególnie te związane z tragedią wojny i ludzkim cierpieniem.

Zachęcamy Was również do poszukiwania prac Andrzeja Wróblewskiego na wystawach stałych w Muzeach na terenie całej Polski – jego prace znajdują się bowiem w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy czy Muzeum Śląskiego w Katowicach. W poszukiwaniu prac Andrzeja Wróblewskiego warto śledzić również ofertę domów aukcyjnych, jak również wystawy kolekcji prywatnych galerii, w tym Starak Collection oraz Galerii Starmach.

Niezwykle bogaty zasób informacji o życiu i twórczości Andrzeja Wróblewskiego znajdziecie również na stronach internetowych Fundacji Andrzeja Wróblewskiego, która od 2012 roku popularyzuje i promuje twórczość Andrzeja Wróblewskiego. 

—

Wystawa: “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego”

Czas trwania: 28 kwietnia – 27 sierpnia 2023 roku

Muzeum Narodowe w Lublinie
ul. Zamkowa 9
20-117 Lublin

Więcej o wystawie

Zespół kuratorski: Marcin Lachowski, Aleksandra Blonka-Drzażdżewska, Łukasz Wiącek

—

Podziękowania

Dziękujemy Fundacji Andrzeja Wróblewskiego za udostępnienie wizerunków cyfrowych wybranych dzieł Andrzeja Wróblewskiego prezentowanych na wystawie.

Dziękujemy również Muzeum Narodowemu w Lublinie za udostępnienie informacji prasowej oraz zdjęć przestrzeni wystawy „Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego„.

—

Bibliografia

1. Huebner-Wojciechowska Joanna, „Sztuka skalnego Podhala„, Warszawa 2019
2. Katalog wystawy “Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego”, Muzeum Narodowe w Lublinie, Lublin 2023
3. Katalog aukcji “Zakopane, Zakopane!” 2019, 2022, 2023, DESA Unicum
4. Król Anna, Wiatr Halny. „Krajowidoki” i wrażenia z Tatr w malarstwie Polskim XIX i XX wieku, Szczecin 2007