Zakopiańska Willa Oksza i miesząca się w niej Galeria Sztuki XX wieku tego lata stała się domem dla wystawy “Wojciech Brzega. Talent i praca”. Odwiedzenie wystawy to szansa nie tylko na poznanie życia i twórczości tego wybitnego rzeźbiarza, który jako pierwszy rodowity góral zdobył wyższe wykształcenie artystyczne, ale i na podziwianie jednej z najpiękniejszych willi zbudowanej w “stylu zakopiańskim”, którego Wojciech Brzega był oddanym propagatorem. Podczas wizyty w Willi Oksza nie można też zapomnieć o imponującej kolekcji malarstwa tatrzańskiego XX wieku, na którą składają się dzieła między innym Stanisława Ignacego Witkiewicza, Rafała Malczewskiego, Stanisława Gałka czy Wojciecha Weissa. Ale wracając do Wojciecha Brzegi…
![W. Weiss, Portret Wojciecha Brzegi, 1902, olej na płótnie, wym. 40,4 x 30,5 cm, sygn. WWeiss, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/370/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/W.-Weiss-Portret-Brzegi-kat.-IV-4.jpg)
Wojciech Brzega był niewątpliwie postacią powszechnie znaną i szanowaną w Zakopanem przełomu XIX i XX wieku, które dopiero zaczynało być popularną miejscowością wypoczynkową i uzdrowiskową. Mimo że Wojciech Brzega wywodził się z ubogiej rodziny góralskiej, wcześnie stracił ojca i nie miał łatwego startu w życie, swoją pracowitością i determinacją wypracował sobie miejsce wśród ówczesnej elity Zakopanego. U boku Stanisława Witkiewicza współtworzył “styl zakopiański”, który był pierwszym w Polsce stylem narodowym rozwiniętym na ziemiach Podhala i Tatr będących w granicach monarchii austro-węgierskiej. Znał się, a nawet przyjaźnił, z wieloma wybitnymi postaciami czasów mu współczesnych – wspomnianym artystą Stanisławem Witkiewiczem, pisarzami Władysławem Orkanem i Stefanem Żeromskim, rodziną Pawlikowskich, dla których wykonał meble do słynnej “Willi pod Jedlami” oraz poetami Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem i Janem Kasprowiczem. To właśnie poparciu tych dwóch ostatnich, Wojciech Brzega mógł rozpocząć studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych na Oddziale Rzeźby oraz kontynuować je w Monachium i w Paryżu. Szacunek Zakopiańczyków Wojciech Brzega zyskał sobie również jako zaangażowany społecznik – był współzałożycielem Związku Górali i Stowarzyszenia “Kilim”, działał w Towarzystwie “Sztuka Podhalańska”, Towarzystwie Tatrzańskim oraz Towarzystwie Muzeum Tatrzańskiego. Zasłużył się również jako twórca Pomnika Grunwaldzkiego znajdującego się do dziś dnia na zakopiańskim Placu Niepodległości przedstawiającego króla Władysława Jagiełłę i młodego górala oraz licznych rzeźb sakralnych w kościołach w Poroninie, u Jezuitów na zakopiańskiej “Górce”, w Zębie i w Kościelisku. Nie mniejsze zasługi miał jako pedagog zakopiańskich adeptów rzeźbiarstwa – przed piętnaście lat związany był ze Szkoła Przemysłu Drzewnego, gdzie kierował oddziałem rzeźby figuralnej, a przez pewnie czas – nawet całą instytucją. Za co jeszcze szanowali Zakopiańczycy Wojciecha Brzegę? Za to, że mimo swojego światowego obycia prowadził zwyczajne góralskie życie, podkreślał swoje chłopskie pochodzenie i że na Podhalu czuł się jak “u siebie”. Jak każdy góral opiekował się swoją zagrodą, spotykał się ze swoimi sąsiadami i dbał o zachowanie góralskiej tradycji.
![Pracownia Wojciecha Brzegi, Archiwum Muzeum Tatrzańskiego](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Pracownia-W.-Brzegi-Archiwum-MT-1024x710.jpg)
A jakim artystą był Wojciech Brzega? Jego rzeźbiarska twórczość była zdecydowanie skoncentrowana wokół postaci człowieka. Tworzył przede wszystkim popiersia w drewnie, terakocie, gipsie i marmurze, ale wśród jego prac znajdziemy również płaskorzeźby portretowe oraz rzeźby pełnych sylwetek postaci – najcześciej gazdów, juhasów, góralek bądź ówczesnej inteligencji zakopiańskiej. Jego rzeźby były niezwykle realistyczne, szczegółowe, oddające charakter przedstawianych postaci i niewątpliwie nawiązujące do góralskich korzeni artysty. Rzeźby Wojciecha Brzegi były w czasach mu współczesnych doceniane na wystawach w warszawskiej “Zachęcie”, w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuki Pięknych i Towarzystwie “Polska Sztuka Stosowana”, Poznaniu, Zakopanem, we Lwowie, Wiedniu i Paryżu.
![W. Brzega, Portret matki artysty, 1902, drewno, wys. 45 cm, sygn. WBrzega 1902, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/3048/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Portret-matki-kat.-I-3-731x1024.jpg)
![W. Brzega, Głowa młodej góralki, b.d. drewno, wys. 49 cm, niesygn., Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/745/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Glowa-mlodej-góralki-kat.-I-35-731x1024.jpg)
![W. Brzega, Góral stojący, 1912, drewno, wys. 72 cm, sygn. WBrzega 1912, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/2195/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Góral-stojący-kat.-I-24-731x1024.jpg)
![W. Brzega, Góral siedzący, 1915, drewno, wys. 43 cm, sygn. W Brzega / 1915, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/2135/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Siedzący-góral-kat.-I-26-731x1024.jpg)
![W. Brzega, Podhalanie - płaskorzeźba, przed 1911, gips, wym. 79,5 x 59 x 15,5 cm, sygn. WBrzega, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, bez nr](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Podhalanie-kat.-I-21-1-805x1024.jpg)
![W. Brzega, Gadeja - płaskorzeźba, b.d., drewno, wym. 79 x 33 x 13 cm, sygn. WB, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/319/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Gadeja-kat.-I-22-819x1024.jpg)
![W. Brzega, Modlący się górale, 1909, gips malowany farbą olejną, wym. 150 x 170 x 70 cm, niesygn., Muzeum Archidiecezjalne, Poznań](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Modlący-się-górale-kat.-I-14-1-1024x683.jpg)
Muzeum Archidiecezjalne, Poznań
Wojciech Brzega był również uznanym projektantem mebli w “stylu zakopiańskim”, w zdobieniu których wykorzystywał głównie podhalańską ornamentykę roślinną (między innymi lilie, leluje, róże, dziewięćsiły i szarotki). Meble jego projektu zdobiły wnętrza między innymi willi “Pod Jedlami”, “Pod Wykrotem” i “Sanato”, podhalańskich kościołów oraz wnętrza domów zakopiańskiej elity między innymi poety Jana Kasprowicza. Dzisiaj – oprócz aktualnej wystawy “Wojciech Brzega. Talent i praca” – meblarskie dzieła rąk Wojciecha Brzegi można oglądać w “Willi Koliba”, gdzie mieści się Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza będące oddziałem Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
![W. Brzega, Sprzęty do sypialni. Projekt łóżka, b.d., ołówek, tusz lawowany i akwarela na papierze, 50 x 61 cm, sygn. WBrzega, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/98 a/33/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/Projekt-lóżka-kat.-II-18-1024x846.jpg)
![W. Brzega, Projekt stołu, 1902, ołówek, tusz lawowany i akwarela na papierze, 33,7 x 59,8 cm, sygn. Zakopane 1902, WBrzega, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/98 a/21/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/projekt-stolu-1902-kat.-II-8-1024x597.jpg)
![W. Brzega, Sprzęty do sypialni. Projekt toaletki z lustrem, b.d., tusz i akwarela na papierze, 52 x 68,7 cm, sygn. WBrzega, Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, S/98 b/16/MT](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/projekt-toaletki-kat.-II-19-1024x767.jpg)
Tym niezwykle bogatym życiorysem i ogromnym dorobkiem artystycznym Wojciecha Brzegi można byłoby z pewnością obdarować kilka osób. Jeżeli chcielibyśmy dowiedzieć się o Wojciechu Brzedze jeszcze więcej, zobaczyć na własne oczy jego niezwykłe prace – popiersia, płaskorzeźby i pełnopostaciowe rzeźby górali czy też te o tematyce sakralnej, a także realizacje mebli, projekty, szkicowniki, zapiski i zdjęcia z czasów mu współczesnych, to koniecznie odwiedźcie wystawę zorganizowaną w 150. rocznicę urodzin twórcy – czeka na Was do 2 października w “Willi Oksza” przy ulicy Zamoyskiego 25 – zaledwie 10 minut spaceru od zakopiańskich Krupówek.
Gorąco polecamy!
![](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/08/PLAKAT_B2_BRZEGA_500x707mm-727x1024.jpg)
Wystawa: „Wojciech Brzega. Praca i talent„
Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Galeria Sztuki XX wieku w Willi Oksza
ul. Zamoyskiego 25
15 czerwca – 2 października 2022 r.
Kurator: Helena Pitoń
Podziękowania
Gorąco dziękujemy pani Helenie Pitoń, kierownik Działu Sztuki Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem i kuratorce wystawy za udostępnienie materiałów merytorycznych oraz reprodukcji cyfrowych dzieł związanych z wystawą „Wojciech Brzega. Talent i praca„.
- Katalog wystawy “Wojciech Brzega. Talent i praca”, Muzeum Tatrzańskie, Zakopane 2022
- Huebner-Wojciechowska Joanna, „Sztuka skalnego Podhala„, Warszawa 2019