W Muzeum Narodowym w Gdańsku, a dokładniej w mieszczącym się w oliwskim Pałacu Opatów – Oddziale Sztuki Nowoczesnej, czeka na Was niezwykła wystawa o życiu i twórczości jednego z najznakomitszych polskich rzeźbiarzy XX wieku – Augusta Zamoyskiego – “August Zamoyski. Myśleć w kamieniu”. Być może dla wielu nie jest to artysta, którego postać i twórczość odrazu skojarzy się z Zakopanem – tak jak w przypadku Stanisława Witkiewicza czy też tej tego syna – “Witkacego” – jednak spędził on na Podhalu sześć niezwykle ciekawych, towarzysko szalonych i artystycznie inspirujących lat swojego życia. To niezwykle ciekawa postać człowieka niekonwencjonalnego – arystokraty, twórcy, melomana, teoretyka sztuki, obieżyświata, zapalonego sportowca, poligloty, nauczyciela, przyjaciela słynnych artystów i pisarzy, którego życie i postać warto poznać, a aktualnie – do 28 sierpnia 2022 roku – w Muzeum Narodowym w Gdańsku jest do tego niesamowita okazja!
![August Zamoyski w pracowni przy Avenue de Maine, Paryż, 1927-1928, fotograf nieznany, zbiory Muzeum Literatury](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/4.August-Zamoyski-w-pracowni-przy-Avenue-de-Maine-Paryż-1927-1928-fotograf-nieznany-zbiory-Muzeum-Literatury_2-683x1024.jpg)
![August Zamoyski przed rajdem rowerowym Paryż-Zakopane, 1925, fot. Pierre Choumoff, zbiory Muzeum Literatury](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/3.-August-Zamoyski-przed-rajdem-rowerowym-Paryż-Zakopane-1925-fot.-Pierre-Choumoff-zbiory-Muzeum-Literat_2-683x1024.jpg)
August Zamoyski do Zakopanego przybył jesienią 1918 roku z Wiednia, gdzie znalazł się po okresie spędzonym w niewoli i w berlińskim szpitalu w czasie I Wojny Światowej. Pod Tatry przeprowadził się wraz ze swoją żoną i muzą – Włoszką i modernistyczną tancerką Ritą Sachetto i szybko wsiąkł w środowisko młodej, zakopiańskiej artystycznej bohemy. Wraz z Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, Leonem Chwistkiem, Tytusem Czyżewskim i Zbigniewem Pronaszką współtworzył grupę ekspresjonistów polskich, później formistów. Zamieszkał w willi “Forma” na zakopiańskich Skibówkach, gdzie mieściła się również jego pracownia i tworzył w oparach “zakopianiny” oraz w duchu ekspresjonizmu, kubizmu, futuryzmu i abstrakcji, co określa się “fazą formistyczną” jego twórczości. W tym okresie stanowczo odchodził od naśladowania rzeczywistości i kreował nowe, nieistniejące i oderwane od natury i jej praw rzeźby. Tym samym tworzył nową artystyczną rzeczywistość, nowe myślenie o rzeźbie, w którym forma przemawia sama sobą.
![August Zamoyski, Ich dwoje V – Wzlot, ok. 1927, według wersji gipsowej z 1919, czarny marmur, Muzeum Narodowe w Warszawie](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/13.-August-Zamoyski-Ich-dwoje-V-–-Wzlot-ok.-1927-wedlug-wersji-gipsowej-z-1919-czarny-marmur-Muzeum-1-768x1024.jpg)
![August Zamoyski, Odwaga, ok. 1960, replika kompozycji Ich dwoje X z 1921–1922, Brąz, Muzeum Narodowe w Warszawie](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/9.-August-Zamoyski-Odwaga-ok.-1960-replika-kompozycji-Ich-dwoje-X-z-1921–1922-brąz-Muzeum-Narodowe-1-768x1024.jpg)
![August Zamoyski, Portret formistyczny Louisa Marcoussisa, ok. 1970, brąz patynowany na czarno, według wersji z ok. 1923, Muzeum Narodowe w Warszawie](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/11.-August-Zamoyski-Portret-formistyczny-Louisa-Marcoussisa-ok.-1970-brąz-patynowany-na-czarno-wedlu-1-820x1024.jpg)
ok. 1970, brąz patynowany na czarno, według wersji z ok. 1923, Muzeum Narodowe w Warszawie
![August Zamoyski, Portret formistyczny Antoniego Słonimskiego, ok. 1927, dioryt, według wersji gipsowej z 1923, Muzeum Narodowe w Warszawie](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/10.-August-Zamoyski-Portret-formistyczny-Antoniego-Slonimskiego-ok.-1927-dioryt-wedlug-wersji-gipsow_2-819x1024.jpg)
Z zakopiańskiego okresu twórczości artysty pochodzi chyba najbardziej kojarzony przez szeroką publiczność figuralny cykl rzeźb “Ich dwoje” ukazująca parę w miłosnym uścisku. Rzeźby z tego cyklu prezentowane są na gdańskiej wystawie wraz z ich parafrazami wykonanymi współcześnie przez studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, co stanowi hołd młodych artystów wobec artysty.
Wystawie towarzyszą również liczne fotografie Augusta Zamoyskiego z okresu zakopiańskiego ukazujące go podczas wspinaczki na Mięguszowieckie Szczyty w 1919 roku czy też tuż przed mierzącym prawie 3000 kilometrów rowerowym rajdem Paryż – Zakopane, który po trzech tygodniach drogi zakończył triumfalnie 28 sierpnia 1925 roku. Nie brakuje też filmów dokumentujących niezwykłą przyjaźń Augusta Zamoyskiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza, których od pierwszych dni znajomości łączyła wyjątkowa i niesamowita relacja, a także fotografii, notatek, korespondencji czy szkicowników dokumentujących niezwykle barwne życie i twórczość Augusta Zamoyskiego.
August Zamoyski wyjechał z Zakopanego w 1924 roku niszcząc wcześniej w czasie specjalnego performance’u “Koniec formizmu” większość ze swoich rzeźb powstałych pod Tatrami tym samym zamykając ten okres w swoim życiu. Udał się do Nowego Jorku, potem – po rozwodzie z Ritą Sachetto – do Paryża, gdzie związał się ze słynnym środowiskiem Ecole de Paris. W swojej twórczości zdecydowanie odszedł od formizmu w kierunku realizmu, reinterpretacji antycznego klasycyzmu i wyrażania duchowości – a z czasem również religijności – poprzez sztukę i przy takich założeniach artystycznych został aż do końca swojej twórczości. W kolejnych latach swojego życia wiele podróżował po świecie, przez 15 lat mieszkał w Rio de Janeiro, gdzie stworzył Wolną Szkołę Rzeźbiarską działającą przy Akademii Sztuk Pięknych aż finalnie osiadł w Saint-Clar-de-Riviere koło Tuluzy, gdzie tworzył i mieszkał aż do śmierci w 1970 roku.
![August Zamoyski, Zmartwychwstanie – studium do własnego nagrobka, 1967–1968, odlew, stop cyny i ołowiu, Muzeum Narodowe w Warszawie](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/12.-August-Zamoyski-Zmartwychwstanie-–-studium-do-wlasnego-nagrobka-1967–1968-odlew-stop-cyny-i-olow-1-1024x768.jpg)
Muzeum Narodowe w Warszawie
W 2019 roku dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie udało się nabyć pokaźną kolekcję 93 rzeźb, która trafiła do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, co zawsze było ogromnym marzeniem i wypełnieniem ostatniej woli artysty. Powrót spuścizny Augusta Zamoyskiego do ojczyzny był impulsem do realizacji wystawy, którą do 28 sierpnia 2022 roku możecie obejrzeć w Muzeum Narodowym w Gdańsku, a która pierwotnie rozpoczęła swoją podróż po Polsce od Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie.
Szczerze polecamy!
![](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/Baner-internetowy-1200x628-1-1024x536.png)
Wystawa: “August Zamoyski. Myśleć w kamieniu”
Muzeum Narodowe w Gdańsku. Oddział Sztuki Nowoczesnej. Pałac Opatów
ul. Cystersów 18, Gdańsk
28 kwietnia – 28 sierpnia 2022 r.
Kuratorki:
dr Anna Lipa (Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, pomysłodawczyni i autorka scenariusza wystawy)
Małgorzata Paszylka-Glaza (Muzeum Narodowe w Gdańsku)
Podziękowania
Gorąco dziękujemy Muzeum Narodowemu w Gdańsku za udostępnienie materiałów prasowych, grafik promocyjnych oraz wizerunków cyfrowych dzieł dotyczących wystawy „August Zamoyski. Myśląc w kamieniu„.
Podziękowania składamy również Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku za udostępnienie wizerunku dzieła „Portret Augusta Zamoyskiego” 1918, pastel, papier (kat. I, nr 116), fot. Andrzej Jaroszewicz wykorzystanego promocji artykułu na profilach społecznościowych bloga Ściana Tatr.
![](https://scianatatr.pl/wp-content/uploads/2022/07/Znaki_MPS_2-1.png)